Οι γειτονιές των Τρικάλων!

Τα σημερινά Τρίκαλα δεν μοιάζουν σε τίποτα με τα Τρίκαλα του 19 αιώνα. Τότε τα Τρίκαλα ήταν μια πολύ μικρή πόλη.

Οι γειτονιές των Τρικάλων! – Στα τέλη της Τουρκοκρατίας την πόλη αποτελούσαν διάφορες συνοικίες που εκτείνονταν στις πλαγιές του Φρουρίου προς τα ανατολικά μέχρι τη πεδιάδα, αλλά κύρια στη βόρεια όχθη του Ληθαίου και προς τα νοτιοδυτικά, στη νότια όχθη του ποταμού.

Τότε τα Τρίκαλα ήταν μια πολύ μικρή πόλη. Μια πόλη που εξαπλώθηκε ραγδαία, με αποτέλεσμα το πολεοδομικό της συγκρότημα να αποτελείται από γειτονιές που παλιότερα ήταν εκτός των τειχών της ή ήταν αγροτικές εκτάσεις.

Πολλοί κάτοικοι της πόλης αλλά και των άλλων περιοχών, ειδικότερα οι νεότεροι αγνοούν εντελώς κάποιες συνοικίες, συνοικισμούς ή ακόμη και γειτονιές, και είτε να μην γνωρίζουν που βρίσκονται αυτές, είτε να μην τις έχουν καν ακουστά.

Αλώνια Αγίου Κωνσταντίνου

Συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου (όπου το 11ο Δημοτικό Σχολείο). Στα χρόνια του Εμφυλίου (1946-49) εδώ υπήρχαν παραπήγματα όπου διέμεναν οι κάτοικοι των «ανταρτόπληκτων» χωριών. Το όνομα το πήρε γιατί υπήρχαν τα αλώνια της συνοικίας.

Αράπ Μαχαλάς ή Γύφτικα

Πρόκειται για συνοικία του Αγίου Κωνσταντίνου, ανάμεσα στις οδούς Αρ. Παππά και Φλεγίου, κοντά στα παλιά Ψυγεία Κλιάφα. Η ονομασία της συνοικίας προήλθε από τους κατοίκους της που κατέβηκαν από τον Αμάραντο Καλαμπάκας και οι οποίοι ήταν αρκετά μελαμψοί και μιλούσαν βλάχικα, ελληνικά και τούρκικα. Οι τρικαλινοί τους φώναζαν Βλαχότουρκους ή γύφτους. Παλαιά εκεί υπήρχαν λαχανόκηποι.

Εργατικά

Συνοικία προς τα Αλώνια Αγίου Κωνσταντίνου από τη δεκαετία του 1950. Αρχικά κατοίκησαν κάποιες οικογένειες εργατών και οι εργατικές κατοικίες τους κτίστηκαν το 1955. Είναι τα λεγόμενα Παλαιά Εργατικά. Μετά το 1968 δημιουργήθηκαν στην προέκτασή τους τα Νέα Εργατικά, προς τα Σαράγια.

Καραμανλήδικα

Συνοικία που εκτείνεται από τη γέφυρα Αγίου Κωνσταντίνου μέχρι την οδό Λαρίσης. Εκεί εγκαταστάθηκαν οι Καραμανλήδες, Έλληνες τουρκόφωνοι Χριστιανοί, από την Καραμανία περιοχή της ΝΔ. Μικράς Ασίας. Είναι η συνοικία όπου κατά την πλημμύρα του 1907 καταστράφηκαν 174 σπίτια.

Από τη γέφυρα Ριζαριού μέχρι το «Σταυροδρόμι», (οικία Βενδίστα), μεταπολεμικά δημιουργήθηκε η μικρή συνοικία Πάσχου, από το όνομα των πρώτων που έχτισαν σπίτι, Αδελφών Πάσχου. Ένα μέρος της νέας συνοικίας λέγεται Μισδανίτικα, επειδή οι κάτοικοι προέρχονται από το Αγναντερό Καρδίτσας, (παλιά ονομασία Μισδάνι).

Παραπήγματα

Συνοικία ανάμεσα στο Στάδιο και στον Ληθαίο, όπου και εδώ κατά τα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου (1946-49) εγκαταστάθηκαν οι λεγόμενοι «Ανταρτόπληκτοι» οι οποίοι στεγάστηκαν σε πρόχειρα ξύλινα σπίτια. Η περιοχή λεγόταν Αμυγδαλιές λόγω των κτημάτων που υπήρχαν με αμυγδαλιές. Αυτά τα κτίσματα διατηρήθηκαν μέχρι το 1970, οπότε και κατασκευάστηκαν νέα σύγχρονα και ο οικισμός ονομάστηκε Αλώνια Αγίου Κωνσταντίνου επειδή εδώ βρίσκονταν τα Αλώνια της περιοχής.

 Αραπάτικα

Συνοικία που βρίσκεται περίπου στο χώρο των Δικαστηρίων και πήρε το όνομα της από τους Άραβες που είχαν εγκαταστήσει εκεί οι τούρκοι.

Εδώ είχαν εγκατασταθεί και τα πρώτα πορνεία με γυναίκες που ήρθαν από τη Λάρισα μετά το 1881 και έφυγαν περίπου το 1895.

Η θέση αυτή λεγόταν και «Χιλιόμετρο» διότι η απόσταση από την πόλη ήταν 1000 μέτρα περίπου.

Εβραίικα

Συνοικία όπου κατοικούσαν οι Εβραίοι και βρίσκεται μεταξύ των οδών Κονδύλη – Περσεφόνης – Αθ. Διάκου – Σωκράτους.

Γύρω στα 1885 αριθμούσε περισσότερους από 1000 κατοίκους και στο μεσοπόλεμο περί τους 400 με 500 κατοίκους. Οι περισσότεροι ξεκληρίστηκαν από τους Γερμανούς στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Σήμερα έχουν απομείνει ελάχιστοι.

Η παλιά Συναγωγή βρισκόταν στην οδό Κονδύλη και με τη ρυμοτόμηση της οδού Κονδύλη καταστράφηκε ενώ η νέα βρίσκεται στην οδό Αθ. Διάκου.

Μανάβικα ή Χαλκουργεία

Συνοικία στο κέντρο, στην παλιά πόλη, όπου τα παλιά χρόνια υπήρχαν αποθήκες οπωροκηπευτικών και σήμερα λειτουργούν κυρίως εστιατόρια, ταβέρνες και καφετέριες στα αναπαλαιωμένα διατηρητέα παλιά κτίσματα.

Για την ιστορία τα πρώτα μαγαζιά του είδους άνοιξαν το 1996.

Πριν από τον πόλεμο του 1940 τα περισσότερα καταστήματα ήταν χαλκουργεία, τα οποία αργότερα μετατράπηκαν σε αποθήκες οπωροκηπευτικών. Το τελευταίο χαλκουργείο ήταν του Μίμη Λώλη και έκλεισε το 1998.

Εκεί εγκαταστάθηκαν περίπου το 1930 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1960 τα πορνεία. Αν και έγινε προσπάθεια να κλείσουν λίγο πριν τον πόλεμο του 1940, η προσπάθεια απέτυχε. Ήταν η μεγαλύτερη συνοίκηση οίκων ανοχής της Ελλάδος, με 42 οίκους ανοχής.

Το 1955 με νόμο καταργήθηκαν και πολλές γυναίκες έφυγαν από τα Τρίκαλα, ενώ άλλες εγκαταστάθηκαν σε παλιά σπίτια στην περιοχή της Μπάρας.

Το 1988, επί Δημαρχίας Αθ. Τριγώνη, ο Δήμος πεζοδρόμησε την περιοχή και προσπάθησε ανεπιτυχώς να μεταφέρει την καθημερινή Λαϊκή Αγορά.

Μνήματα ή Τρανά Μνήματα

Συνοικία των Τρικάλων μεταξύ των οδών Βούλγαρη – Αλεξάνδρας – Βαλαωρίτου – Κορωνίδος. Η ονομασία της πιθανόν να προήλθε επειδή εκεί οι Τούρκοι έθαψαν τους νεκρούς από την ευλογιά του 1813. Τμήμα της αποτελούν τα Βουλγάρικα.

Μετά την αναχώρηση των Τούρκων και την καταστροφή του Νεκροταφείου, το αμμώδες έδαφος θα χρησιμοποιηθεί για αμμοληψία. Από το 1946 και μετά στεγάστηκαν στην περιοχή πρόσφυγες από τα ανταρτόπληκτα χωριά κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο, ενώ είχαν εγκατασταθεί εκεί πριν τον πόλεμο βλάχοι από τον Ασπροπόταμο. Αρχές της δεκαετίας του 1960 κτίστηκε το 3ο Γυμνάσιο.

 Ξυλάδικα

Περιοχή στο κέντρο της πόλης μεταξύ της οδού Κολοκοτρώνη και του Ληθαίου και ονομάζονταν έτσι διότι υπήρχαν εκεί αποθήκες ξυλείας. Στην Τουρκοκρατία εκτείνονταν μεταξύ των οδών Τζαβέλα- Ζάππα-Μιαούλη-Βενιζέλου.

Η ξυλεία έφτανε με το ρεύμα του Πηνειού από την Πίνδο έως τον Καραβόπορο και από εκεί έως εδώ με κάρα.

Τσαγκαράδικα

Λεγόταν η περιοχή μεταξύ των δρόμων Γαμβέτα – Γλάδστωνος όπου βρίσκονταν τα περισσότερα τσαγκαράδικα.

Πυργετός

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων. Είναι παλαιός οικισμός και ανήκε στην Πόρτα Παναγιά. Στην όχθη του Αγιαμονιώτη, υπάρχει αντλιοστάσιο που κατά τους θερινούς μήνες ενισχύει με νερό την κοίτη του Ληθαίου, ώστε να αρδεύονται οι διάφορες φυτείες.

Πύργος ή Κόκκινος Πύργος

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων που υπήρχε από την Τουρκοκρατία. Υπήρχε τουρκικό διώροφο κτίσμα από κόκκινη πέτρα το οποίο ίσως ήταν παρατηρητήριο.

Στη θέση όπου σήμερα είναι οι εργατικές κατοικίες βρίσκονταν τα αλώνια του συνοικισμού.

Αγία Μονή

Βυζαντινός οικισμός όπου από το 1688 αναφέρεται ως Αγία Μονή και ήταν μετόχι της Νέας Μονής Θεσσαλονίκης.

Επί Τουρκοκρατίας ολόκληρος ο οικισμός ήταν ιδιοκτησία του τσιφλικά Βεσέλαγα. Περί τα μέσα του 19^ου αιώνα κατοίκησαν στην περιοχή Σαμαρινιώτες. Στις όχθες του Αγιαμονιώτη ποταμού λειτουργούσαν βυρσοδεψεία από τα Βυζαντινά χρόνια.

Ανάμεσα στο ποτάμι και το δρόμο Αγίας Μονής – Φλαμουλίου, εκεί που σήμερα βρίσκεται το Εργοστάσιο Μπάτζιου, ήταν τα Αλώνια.

Αμπελάκια

Συνοικία όπου υπήρχαν αμπελώνες, και διαμορφώθηκε μετά την Κατοχή κοντά στο Εργοστάσιο Ξυλείας Κόκκαλη, εκατέρωθεν του Εθνικού δρόμου Τρικάλων-Πύλης. Μέχρι το 1930 και έως τον ποταμό Κουμέρκη υπήρχε μεγάλο δάσος από φτελιάδες.

Επίσης στην ίδια περιοχή υπάρχει οικισμός που κατοικήθηκε κυρίως από Χασιώτες και ονομάζεται Αμπελότοποι.

Κουτσομύλια

Συνοικία στα βόρεια της πόλης, κάτω από τον λόφο Προφήτη Ηλία, που παλιά ήταν Τουρκομαχαλάς. Αργότερα εγκαταστάθηκαν εδώ βλάχοι από το Περιβόλι Γρεβενών.

Λεπτοκαρυά

Έως το 1930 λεγόταν Σελίμογλου (από τον ιδιοκτήτη της περιοχής Μπέη Σελίμογλου). Αποτελεί συνοικισμό του Δήμου Τρικκαίων, στα βόρεια της πόλης μετά την Εθνική Οδό.

Ο οικισμός αναπτύχθηκε μετά τη δημιουργία του ρυμοτομικού σχεδίου το 1930.

Λογγάκι

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων στα βόρεια της πόλης μετά την Εθνική Οδό ο οποίος δημιουργήθηκε κατά την Τουρκοκρατία. Υπήρχε λόγγος (δάσος) το οποίο καταστράφηκε μετά τον πόλεμο. Απέκτησε δίκτυο ύδρευσης μετά το 1973.

Περιβολάκι

Είναι η περιοχή κοντά στα γραφεία της ΔΕΗ και πήρε το όνομά της από εξοχικό κέντρο που υπήρχε εκεί. Παλαιότερα γίνονταν εκεί το εβδομαδιαίο ζωοπάζαρο.

Προσφυγικά

Συνοικισμός που βρίσκεται δίπλα στο Περιβολάκι. Πήρε το όνομά της από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν μετά το 1922 οι οποίοι έμειναν έως το 1925 στους παλιούς Τουρκικούς Στρατώνες, που μετέπειτα μετατράπηκαν σε Δικαστήρια.

Το 1959 η πλατεία του Συνοικισμού ονομάστηκε «Πλατεία 5ου Συντάγματος», προς τιμήν του ηρωικού 5ου Συντάγματος Πεζικού, όπου είχε την έδρα του.

Ριζαριό

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων ο οποίος συγκροτήθηκε στην Τουρκοκρατία, όπου αφθονούσε το βαφικό φυτό Ριζάρι, γι’ αυτό και η ονομασία του.Το 1980 έγιναν οι εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού στη θέση Δέση ή Νησάκι.

Παλιότερα υπήρχε καταρράκτης που διοχέτευε με κανάλι τα νερά για νερόμυλους και για άρδευση της περιοχής.

Στην περιοχή λειτουργεί το πάρκο του Αγίου Γεωργίου όπου υπάρχει και το εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου. Εκεί βρίσκεται και το νέο υπερσύγχρονο ΚΤΕΛ Τρικάλων.

Παλιοσάραγο

Συνοικία ανάμεσα στον Άγιο Αθανάσιο Μπάρας και την Αγία Μαρίνα, εκατέρωθεν της οδού Ματαραγκιώτου. Παλιά ήταν τουρκομαχαλάς ενώ κατοικήθηκε από Χριστιανούς μετά το 1922.

Η ονομασία προήλθε από ένα παλιό σαράι που βρισκόταν εκεί, δίπλα στην Πλατεία Λαναρά. Μάλιστα λέγεται ότι το σαράι ήταν του γιου του Αλή Πασά.

Περδικορράχη

Μέχρι το 1928 λέγονταν Κατίδι από τον ιδιοκτήτη της περιοχής Κατίδη. Ήταν ο πιο απομακρυσμένος συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων μέχρι το 2010. Στη ράχη πάνω από τον οικισμό αφθονούσαν οι πέρδικες, εξ’ ου και το όνομα.

Σωτήρα

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων ο οποίος πήρε το όνομα από τον ιερό ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που υπάρχει.

Πρώτη αναφορά για τον οικισμό και τον ναό του έχουμε το 1484 ο οποίος εθεωρείτο μοναστηριακός και ήταν άβατος για τις γυναίκες. Το 1976 συνδέθηκε με το δίκτυο ύδρευσης των Τρικάλων ενώ ρυμοτομικό σχέδιο απέκτησε το 1932.

Ταμπάκικα

Συνοικία που βρίσκεται πίσω από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό προς τον ποταμό Αγιαμονιώτη, ανάμεσα στο ποτάμι και την εθνική οδό Τρικάλων – Πύλης.

Κατοικούνταν από Έλληνες και Τούρκους, ενώ οι πρώτοι βλαχόφωνοι άρχισαν να εγκαθίστανται μετά το 1881.

Υπάρχουν μαρτυρίες ότι στις όχθες του Ληθαίου και του Αγιαμονιώτη λειτουργούσαν περισσότερα από 25 βυρσοδεψεία, που παρήγαγαν εξαιρετικής ποιότητας δέρματα. Η ονομασία προήλθε από την τούρκικη λέξη tabak που σημαίνει βυρσοδεψείο.

Τρία Χάνια ή Χάνια

Συνοικία των Τρικάλων στη συμβολή των οδών Τιουσόν – Σωκράτους – Φιλίππου και ονομαζόταν έτσι από τα τρία Χάνια που βρίσκονταν στην περιοχή.

Βουλγάρικα

Συνοικία πέριξ του 5ου Δημοτικού Σχολείου, εκεί όπου βρίσκεται το 3ο Γυμνάσιο και είναι τμήμα της περιοχής Μνήματα ή Τρανά Μνήματα. Η ονομασία προήλθε επειδή εκεί είχαν εγκατασταθεί Έλληνες από τη Βουλγαρία. Στην περιοχή υπήρχαν πολλά εργαστήρια αγγειοπλαστικής.

Αλώνια Μπάρας

Νέα συνοικία της Μπάρας όπου υπήρχαν και εδώ τα αλώνια της περιοχής στο δρόμο προς το Λογγάκι, και στο δρόμο προς τη Μπαλκούρα.

Δίπλα στον παλιό δρόμο προς τη Λάρισα, περίπου στο Δέλτα Λαρίσης, δημιουργήθηκε νέος οικισμός με το όνομα Αγία Τριάδα ή Τσιρεπέικα.

Αμπελόκηποι

Συνοικία που δημιουργήθηκε μετά την Κατοχή δίπλα στα Δημοσιοϋπαλληλικά, μεταξύ σιδηροδρομικής γραμμής και του Αγιαμονιώτη ποταμού, δεξιά και αριστερά του δρόμου προς τον Πυργετό.

Την ονομασία της πήρε από ομώνυμο εξοχικό κέντρο που υπήρχε εκεί και ονομάστηκε έτσι λόγω των αμπελώνων.

Βαρούσι

Το Βαρούσι, η γραφική συνοικία της πόλης μας αρχίζει από το 1^ο Δημοτικό Σχολείο, κάτω από το Φρούριο και φτάνει ως τις παρυφές του Προφήτη Ηλία στα Κουτσομύλια, ήταν τα παλιά χρόνια η πιο αρχοντική γειτονιά των Τρικάλων, η καρδιά της μικρής τότε πολιτείας.

Ακόμα και τώρα όταν διασχίζει κάποιος τα στενά δρομάκια του, νομίζει πώς περνάει ανάμεσα στους αιώνες και στην ιστορία της αρχαίας Τρίκκης. Το 1979 η συνοικία κηρύχθηκε διατηρητέα.

Διατηρεί την ίδια ατμόσφαιρα, το ίδιο χρώμα με τα στενά δρομάκια της, τα γνωστά «καλντερίμια» που αν και δεν είναι πλέον λιθόστρωτα, έχουν τη γοητεία τους.

Οι αυλές των αρχοντικών και των άλλων σπιτιών της συνοικίας ήταν σωστός παράδεισος πνιγμένος στην πρασινάδα, και στα λουλούδια με αναρριχώμενες κληματαριές, στα μπαλκόνια, τους τοίχους, τα παράθυρα τις αυλόπορτες.

Έχει μια ιδιαίτερη ομορφιά που σε εντυπωσιάζει, ένα ήσυχο περιβάλλον που δεν το συναντάς πουθενά αλλού αλλά κυρίως μια ατμόσφαιρα που σε γυρίζει πολλά χρόνια πίσω, τότε που τα παλιά Τρίκαλα ήτανε αυτή η ίδια η συνοικία το Βαρούσι.

Την μεγαλύτερη ακμή της την γνώρισε την περίοδο 1900—30 όπου γνώρισε δόξες και μεγαλεία. Το κατοικούσαν οι πιο ξακουστές και αρχοντικές τρικαλινές οικογένειες.

Εδώ βρίσκονται οι περισσότερες Εκκλησίες της πόλης. Και είναι: Η εκκλησία της Παναγίας Φανερωμένης, του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος, του Ιωάννου του Προδρόμου, του Αγ. Δημητρίου, των Αγίων Αναργύρων, της Αγίας Επισκέψεως, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Παντελεήμονος και της Αγίας Μαρίνας.

Η πιο παλιά από όλες είναι του Αγίου Δημητρίου. Χτίστηκε λίγο μετά την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, το 1588 μΧ. Είναι βυζαντινού ρυθμού και κατά μία μαρτυρία, κατά τα χρόνια της τουρκοκρατίας ήτανε για ένα διάστημα η Μητρόπολη των Τρικάλων με αξιόλογες τοιχογραφίες Θεσσαλών αρχιερέων όπως του Αγίου Αχίλλειου, του Αγίου Βησσαρίωνος, του Αγίου Νεοφύτου (αρχιεπισκόπου Λαρίσης), του Αγίου Οικουμενίου, φιλοτεχνημένες από μεγάλους βυζαντινούς αγιογράφους.

Καλλιθέα

Μικρός οικισμός που αναπτύχθηκε μεταπολεμικά κοντά στο Πάρκο Ματσόπουλου. Η ονομασία βγήκε από ομώνυμο εξοχικό κέντρο, που λειτούργησε μετά τον πόλεμο.

Καρυές

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων που αναφέρεται για πρώτη φορά περί το 1530. Η περιοχή ανήκε στον Τούρκο Καρδή Βέη και περιήλθε μετέπειτα στον Ζάππα.

Από το 2004 εδώ γίνεται το Τρικαλινό Παζάρι. Επίσης το 1998 εγκαταστάθηκε το ΤΕΦΑΑ (Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού) και το 2000 το Μουσικό Σχολείο.

Τσιγκέλια

Συνοικία που βρίσκεται στις παρυφές του λόφου του Προφήτη Ηλία, ανάμεσα στην Εθνική οδό και την οδό Χασίων. Επί Τουρκοκρατίας υπήρχαν τσιγκέλια όπου κρεμούσαν ζωντανούς τους καταδίκους και τους αντιφρονούντες γι’ αυτό και το όνομα.

Νταμάρια

Πίσω από την Ντάπια, από τη μεριά του εβραϊκού νεκροταφείου και του Σελίμογλου υπήρχε παλιό νταμάρι (λατομείο). Σ’ αυτό γίνονταν οι εκτελέσεις θανατοποινιτών. Εκεί στην κατοχή οι Ιταλογερμανοί σκότωναν συχνά Τρικαλινούς πατριώτες και εκεί πάλι στα χρόνια του Εμφυλίου πολέμου εκτελούνταν οι καταδικασμένοι σε θάνατο από τα στρατοδικεία αντάρτες.

Φλαμούλι

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων. Αφθονούσε το φλαμούρι (τίλιο) και το όνομα του ίσως είναι από παραφθορά. Πρόκειται για Βυζαντινό οικισμό που αναφέρεται για πρώτη φορά το 1366. Μετά το 1925 ήρθαν και κατοίκησαν αρκετές οικογένειες προσφύγων.

Σώζεται ακόμη η παλιά εκκλησία της Αγίας Παρασκευής η οποία κτίστηκε το 1812. Δίπλα στην παλιά Εκκλησία, όπου περνάει το ποτάμι, υπήρχε νησάκι με δύο ξύλινα γεφύρια για πρόσβαση.

Πάνω στον Αγιαμονιώτη, υπάρχει ακόμη ο Μύλος Μπαλιάκου, που κτίστηκε τον 19ο αιώνα. Επίσης υπήρχε στρατιωτικό αεροδρόμιο του 1945. Μεταξύ του Αγιαμονιώτη και του οικισμού, αναπτύχθηκε μεταπολεμικά αυθαίρετος οικισμός, με ονομασία Φλαμουλάκι

Σεισμόπληκτα ή Συνοικία Αγίου Οικουμενίου

Ο οικισμός δημιουργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας 1970 για να στεγαστούν οι σεισμόπληκτοι της Καλαμπάκας, Μεσοχώρας και άλλων περιοχών του νομού μετά το σεισμό του 1967.

Ανάληψη

Νέος οικισμός που σχηματίστηκε μετά το 1970 στον λόφο Αναλήψεως πάνω από το Κολυμβητήριο. Εδώ αν και υπήρχαν αμπελώνες, πήρε το όνομα από τον Ναό της Αναλήψεως στην κορυφή του λόφου.

Γαρδικάκι

Συνοικία που δημιουργήθηκε μετά την Κατοχή μεταξύ σιδηροδρομικής γραμμής και Αγιαμονιώτη ποταμού. Η ονομασία προήλθε επειδή εγκαταστάθηκαν κυρίως καταγόμενοι από το Γαρδίκι.

Γκαζέλο

Το Γκαζέλο είναι συνοικία των Αμπελακίων προς το Γαρδικάκι. Εκεί υπήρχε φυλάκιο του ΟΣΕ στις σιδηροδρομικές γραμμές μέχρι τα τέλη της δεκαετίας 1970.

Κηπάκι ή Αβράμ

Συνοικισμός του Δήμου Τρικκαίων στα βορειοδυτικά της πόλης αριστερά της οδού Καλαμπάκας. Από τον οικισμό διέρχεται ο Αγιαμονιώτης ποταμός. Πριν τον πόλεμο λέγονταν Αβράμ.

Κουκουτζάμι ή Αμυγδαλιές

Συνοικία της πόλης κοντά στο Τρικκαίογλου. Ήταν Τουρκομαχαλάς και υπήρχε τζαμί και χαμάμ. Η ονομασία ίσως από τον τρούλο του τζαμιού που ήταν σε σχήμα κούκου.

Το 1954 ανεγέρθηκε το Υφαντουργείο Κλωτσοτήρα και εκεί γύρω θα επεκταθεί ο οικισμός. Η νέα αυτή συνοικία θα ονομαστεί Γαλήνη, ένα τμήμα της οποίας λέγεται Αμυγδαλιές επειδή υπήρχαν πολλές αμυγδαλιές. Εκεί κάθε Τετάρτη διενεργείται στον χώρο μπροστά στο Εργοστάσιο Κλωτσοτήρα Λαϊκή Αγορά.

Σαράγια

Από τις πιο παλιές συνοικίες της πόλη μας είναι τα Σαράγια, η οποία χρονολογείται από την εποχή της τουρκοκρατίας.

Ολόκληρη η περιοχή ήταν τσιφλίκι Τούρκων αγάδων και μπέηδων. Η συνοικία ως ανεξάρτητος οικισμός υπάρχει από την Τουρκοκρατία. Τότε ήταν εγκατεστημένες περίπου 15 με είκοσι ελληνικές οικογένειες που εργάζονταν στα κτήματα του Τούρκου Μπέη.

Αυτές οι οικογένειες αποτέλεσαν το φυτώριο της συνοικίας αυτής που άρχισε σιγά — σιγά να εξελίσσεται μετά την απελευθέρωση και μετά το 1920 κατέληξε να πάρει την σημερινή της μορφή.

Τα Σαράγια εκείνη την εποχή είχαν μια ξεχωριστή φυσική ομορφιά, πνιγμένα στο πράσινο και θεωρούνταν η πιο μαγευτική τοποθεσία των Τρικάλων.

Η συνοικία ήταν η αγαπημένη συνοικία των Τρικαλινών φυσιολατρών κάνοντας τον περίπατό τους τις ηλιόλουστες μέρες τον χειμώνα και το καλοκαίρι τα απογεύματα και τα βράδια. Όλοι τους δε, δεν παρέλειπαν να περάσουν και από την εκεί ιστορική εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής για ένα προσκύνημα στην εικόνα της Ζωοφόρου Θεοτόκου των Σαραγιών.

Το όνομα της συνοικίας αυτής προέρχεται από την τούρκικη λέξη Σεράι που σημαίνει μεγάλο σπίτι. Στα παλιά χρόνια στην περιοχή υπήρχαν αρχοντικά των Τούρκων μπέηδων, τα Σεράια.

Το 1936 εγκαταστάθηκε εκεί η εταιρεία «Χένρυ Μπουτ & Υιοί», (Henry Boot and Son Limited), (Μπούτη όπως την έλεγαν οι τρικαλινοί) που είχε αναλάβει την κατασκευή των αντιπλημμυρικών έργων σε ολόκληρη τη Δυτική Θεσσαλία.

Έγιναν τα αναχώματα του Πηνειού και άλλων ποταμιών, αποξηράνθηκαν έλη και δημιουργήθηκαν νέες τεράστιες εκτάσεις κατάλληλες για καλλιέργεια.

Η εταιρεία Χένρυ Μπουτ συνέχισε και μεταπολεμικά για ένα διάστημα το έργο της, ως ότου την θέση της πήρε η ΚΟΜΔΕ (Κέντρο Οχημάτων Μηχανημάτων Δημοσίων Έργων).

Στα Σαράγια υπήρχε και η τοποθεσία Τσιπουλάκου με τις μεγάλες φτελιές στις όχθες του Αγιαμονιώτη ποταμού και της εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής και ήταν από τις ωραιότερες τοποθεσίες.

Η οικογένεια Τσιπουλάκου έκτισε στο αγρόκτημα αγροικία ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής και οι οποίοι εξέτρεφαν άλογα και διάφορα άλλα ζώα.

Εκεί δημιουργήθηκε το πρώτο Δημοτικό Φυτώριο και τη δεκαετία 1980 δημιουργήθηκε και το Δημοτικό Γκαράζ.

Τμήμα της συνοικίας μεταξύ της διασταύρωσης των οδών Αρριανού και Ζωοδόχου Πηγής, κοντά στον δρόμο προς τις Καρυές, αναπτύχθηκε μετά το 1950, στην περιοχή αυθαίρετος οικισμός με το όνομα Κηπάκι Σαραγίων.

Ή ιστορία της Εκκλησίας της Ζωοδόχου Πηγής είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Χτίστηκε το 1818. Είναι χτισμένη κατά μίμηση της Εκκλησίας Ζωοδόχου Πηγής της Κωνσταντινουπόλεως.

Το 1927 η Εκκλησία αυτή των Σαραγίων καταστράφηκε από μεγάλο σεισμό που έπληξε τότε την Δυτική Θεσσαλία. Το 1932 άρχισε η ανέγερση της σημερινής εκκλησίας στην ιδία θέση της παλιάς που αποπερατώθηκε το 1959.

Τρικκαίογλου

Μια άλλη συνοικία της πόλης και από τις παλαιότερες είναι το Τρικκαίογλου, που βρίσκεται στο δυτικό άκρο της πόλεως, κοντά στον Πυργετό.

Μετά το 1881 η συνοικία κατοικήθηκε από βλάχους των χωριών Κρανιά, Πολυθέα, Καλλιρρόη κλπ. Στη μεγάλη πλημμύρα του 1907 υπέστη τις μεγαλύτερες καταστροφές.

Παλιότερα η συνοικία αυτή ήταν αραιοκατοικημένη και οι κάτοικοι ασχολούνταν κυρίως με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Όλα τα κτήματα της συνοικίας στα χρόνια της τουρκοκρατίας ήταν περιουσία Τούρκων αγάδων και μπέηδων.

Το 1963 περίπου, άρχισε να δημιουργείται εκεί ο συνοικισμός των Δημοσίων Υπαλλήλων, τα λεγόμενα «Δημοσιοϋπαλληλικά», σε οικόπεδο ανταλλαξίμων που είχε παραχωρηθεί το 1958.

Μπάρα ή Καραγάτσι

Συνοικία βόρεια του κέντρου της πόλης και εκατέρωθεν της οδού Κονδύλη. Το όνομα ίσως επειδή υπήρχαν έλη και λίμναζαν νερά. Παλαιότερα ονομάζονταν Καραγάτσι επειδή υπήρχε δάσος από φτελιές.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 60 οι εκτάσεις μέχρι το 1^ο Γυμνάσιο ήταν λαχανόκηποι. Εδώ ήταν και τα Αλώνια της συνοικίας μέχρι το 1960.

Εκεί όπου βρίσκεται η Τεχνική Σχολή ονομαζόταν Κεραμαριά διότι έφτιαχναν κεραμίδια. Κοντά στα Κεραμαριά κατά τον 19ο αιώνα εκεί ήταν ο σκουπιδότοπος του Δήμου.

Οι πρώτοι κάτοικοι της Μπάρας ήταν κυρίως από τα Χάσια. Δίπλα αναπτύχθηκε μεταπολεμικά ο νέος οικισμός Ομόνοια (στη θέση του παλαιού ονόματος Κεραμαριά).

Ντάπια ή Ντάπια Αη-Ληά

Ο πευκόφυτος λόφος του Προφήτη Ηλία ή Αη-Λιάς, αποτελεί ένα ιδιαίτερα όμορφο και πολύ γραφικό κομμάτι των Τρικάλων.

Βρίσκεται στα βορεινά κράσπεδα της πόλης μας και δεσπόζει αυτής από πολύ μεγάλη απόσταση. Στο λόφο αυτό βρίσκεται το εκκλησάκι του «Αη-Λιά» κτισμένο μέσα σε πευκόφυτη έκταση και σε υψόμετρο 200 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας.

Πρόκειται για ένα από τα γραφικότερα εκκλησάκια με θαυμάσια και πανοραματική θέα. Αληθινό στολίδι για την πόλη.

Λέγεται ότι ο πρώτος που συνέλαβε την ιδέα ανοικοδόμησης του Ναού ήταν ο Κων. Μασούρας, υποδηματοποιός περίπου το 1895.

Αλλά το υπουργείο Στρατιωτικών δεν επέτρεπε την ανοικοδόμηση του Ναού, διότι θεωρούσε ότι βλάπτονταν το οχυρό που υπήρχε, από την επιστράτευση του 1886 και είχε περιβληθεί με οχυρωματικά έργα. Επίσης στους δύο λόφους υπήρχαν δύο ντάπιες (πυροβολοστάσια).

Τελικά το υπουργείο Στρατιωτικών πείστηκε και επέτρεψε την ανοικοδόμηση του Ναού με το επιχείρημα ότι όχι μόνον δεν βλάπτονταν το οχυρό, αλλά τουναντίον ενισχύονταν με την ανοικοδόμηση του Ναού, ο οποίος θα μπορούσε να χρησιμεύσει σε καιρό πολέμου σαν αποθήκη υλικού ή ως νοσοκομείο.

Έτσι το 1896 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος και ανοικοδομήθηκε μέχρι τη στέγη αλλά δεν πρόφθασαν όμως να τον τελειώσουν, διότι επήλθαν τα λυπηρά γεγονότα του πολέμου του 1897 και ο ναός έμεινε άστεγος.

Τον Μάιο του 1897 τελικά καταλήφθηκαν τα Τρίκαλα από τα τουρκικά στρατεύματα και ο λόφος του Προφήτη Ηλία μεταβλήθηκε σε στρατόπεδο των Τούρκων, η δε εκκλησία χρησίμευσε σαν αποθήκη υλικού των Τούρκων.

Η τουρκική εκείνη κατοχή βάσταξε 14 μήνες και ήταν πολύ σκληρή για τα Τρίκαλα. Στην διάρκεια αυτής έγιναν από μέρους των Τούρκων πολλές βαρβαρότητες, από τις όποιες οι Τρικαλινοί κυριολεκτικά μαρτύρησαν αφάνταστα.

Μετά την αποχώρηση των Τούρκων το 1898 και για μερικά χρόνια το εκκλησάκι του Αη-Λιά έμεινε στην κατάσταση που το άφησαν οι βάρβαροι καταχτητές, τελείως ερειπωμένο.

Στο μεταξύ όμως πέθανε ο Μασούρας, ο άνθρωπος που είχε δείξει ζωηρό ενδιαφέρον για την ανοικοδόμηση του. Και το 1902 εδέησε να γίνει η αποπεράτωση του. Έγινε η στέγη και ο εξωτερικός του τρούλος. Σ’ αυτό βοήθησε πολύ ο τότε δήμαρχος Παναγιώτης Χατζηγάκης.

Αρχικά η μικρή αυτή εκκλησία είχε την δικιά της ενορία, αργότερα όμως προσαρτήθηκε στην ενορία της Αγίας Μαρίνας της οποίας αποτέλεσε ένα απλό εξωκκλήσι που λειτουργεί μόνο 3 φορές τον χρόνο, τη μέρα της γιορτής του Προφήτη Ηλία, στις 20 Ιουλίου, του Αγίου Αχίλλειου και την Κυριακή του Θωμά.

Όλες σχεδόν οι εικόνες πού υπάρχουν στο μικρό αυτό σήμερα εξωκκλήσι είναι φτιαγμένες το 1912 από τον Τρικαλινό ζωγράφο Β. Βούλγαρη και έγιναν οι περισσότερες από δωρεές και «τάματα» των υποδηματοποιών της πόλης καθώς και άλλων συμπολιτών.

Το δασύλλιο του Αη-Λιά άρχισε να φυτεύεται τον Ιανουάριο του 1931 επί Δημάρχου Χρ. Χατζηγάκη.

Η επιτυχία της αναδασώσεως ήταν καταπληκτική. Τα μικρά δεντράκια (πεύκα, κουκουναριές και κυπαρίσσια) αναπτύχτηκαν πολύ γρήγορα και μέσα σε 2—3 χρόνια είχαν φουντώσει με αποτέλεσμα να μεταβάλουν σε παράδεισο την όλη περιοχή. Συνολικά φυτεύτηκε το 1931 έκταση 17 περίπου στρεμμάτων.

Το 1934 μια πυρκαγιά εξερράγη στο πευκόφυτο αυτό, κατάστρεψε μια έκταση δύο στρεμμάτων περίπου. Η έκταση αυτή αναδασώθηκε αμέσως. Λίγο αργότερα, το 1936, αναλήφθηκε από τον τότε δήμαρχο Θεοδόσιο Θεοδοσόπουλο πρωτοβουλία για την αναδάσωση της υπόλοιπης έκτασης γύρω από τον Αη-Λιά και του γειτονικού συνεχόμενου λόφου της Ντάπιας.

Στην σταυροφορία αυτή πήραν μέρος το Δασαρχείο Τρικάλων και όλα τα σχολεία και το γυμνάσιο της πόλης. Μαθητές, μαθήτριες, δάσκαλοι, δασκάλες, καθηγητές, δούλεψαν με ζήλο για πολύ καιρό και χάρις σ’ αυτούς δημιουργήθηκε το σημερινό πευκόφυτο του Αη-Λιά και της «Ντάπιας».

Συγκεκριμένα φυτεύτηκαν στους γύρω από τον Αη-Λιά λόφους 6.000 πεύκα, 300 κυπαρίσσια, 1000 ευκάλυπτοι και 500 άλλα φυλλοβόλα και στον γύρω από το Φρούριο χώρο 3300 πεύκα, 760 κυπαρίσσια και 700 φυλλοβόλα.

Λίγα χρόνια μετά το δενδροφύτευμα του Αη-Λιά ξέσπασε ο πόλεμος του 40 και ακλούθησε η μαύρη κατοχή. Κατά την διάρκεια της Ιταλογερμανικής κατοχής τα πευκόφυτα του Αη-Λιά και της Ντάπιας έπαθαν πάρα πολλές καταστροφές από τους κατακτητές.

Οι Γερμανοί, ένα χρόνο προτού φύγουν, γύρω στα 1943, τοποθέτησαν στην κορυφή της Ντάπιας ένα τεράστιο κανόνι με αρκετά μεγάλη ακτίνα βολής και με αυτό μέρα και νύχτα βομβάρδιζαν τον γύρω κάμπο και περισσότερο τα χωριά Μεγαλοχώρι, Φλαμούλι, Ριζαριό, Λυγαριά, Πηγή, Κηπάκι, Κρινίτσα, Πύργο, Πυργετό κ.ά. όπου γίνονταν συγκεντρώσεις ανταρτών.

Το ναρκοπέδιο -μια άλλη σοβαρή αιτία καταστροφής- που κάλυπτε ολόκληρο σχεδόν το πευκόφυτο του Αη-Λιά και της Ντάπιας είχε καταστήσει το μέρος αυτό το άλλοτε ειδυλλιακό και παραδεισένιο τελείως απρόσιτο και επικίνδυνο και όποιος το πλησίαζε κινδύνευε να ανατιναχτεί στον αέρα από τις πολυάριθμες νάρκες πού ήτανε διασκορπισμένες.

Ακόμα και όταν έφυγαν οι Γερμανοί για αρκετά χρόνια η περιοχή ήτανε πολύ επικίνδυνη. Στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου στην Ντάπια είχανε εγκατασταθεί στρατιωτικά φυλάκια και διατηρήθηκε το ναρκοπέδιο.

Η εκκαθάριση έγινε πολύ αργότερα και ως τότε σημειώθηκαν στην περιοχή αυτή πολυάριθμα θύματα από εκρήξεις ναρκών κυρίως παιδιών.

Πίσω από την Ντάπια, από τη μεριά του εβραϊκού νεκροταφείου και του Σελίμογλου υπάρχει ένα παλιό νταμάρι (λατομείο).

Σ’ αυτό γίνονταν κατά καιρούς οι εκτελέσεις θανατοποινιτών. Εκεί στην κατοχή οι Ιταλογερμανοί σκότωναν συχνά Τρικαλινούς πατριώτες και εκεί στα χρόνια του εμφυλίου σπαραγμού σκοτώνονταν οι καταδικασμένοι σε θάνατο από τα στρατοδικεία αντάρτες.

Το 1986 κτίστηκε Δημοτικό Περίπτερο το οποίο λειτούργησε για αρκετά χρόνια ως αναψυκτήριο. Μετέπειτα στεγάστηκε το ΚΠΕ (Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης) Τρικάλων – Περτουλίου.

ΕΡΕΥΝΑ – ΚΕΙΜΕΝΑ: ΣΩΤΗΡΗΣ Α. ΜΠΑΚΟΒΑΣΙΛΗΣ

Οι γειτονιές των Τρικάλων! – trikala365.gr

Δείτε Σχετικά Δημοσιεύματα της κατηγορίας “ΤΟ ΕΙΔΕΣ ΑΥΤΟ” η επισκεφθείτε τη σελίδα ΤΡΙΚΑΛΙΝΑ ΝΕΑ